Macht en verbeelding

Het essay van Femke Halsema voor de Maand van de Filosofie was wel een must voor mij. In de tijd dat ze in de politiek zat, las ik ook een paar boeken van haar, vaak bevlogen woorden voor een betere wereld, te beginnen vanuit de macht. En ook dit essay, met de titel Macht en verbeelding, is eigenlijk meer een politieke tekst dan een filosofische. Maar ze haalt wel de verbeelding erbij, al is het zijdelings. Een interessant boekje met haar duiding van de politiek van de afgelopen tijd en die van vandaag de dag. 

Het verhaal is bekend. Over links dat zijn idealen onderweg verloor, te beginnen met Kok die zegt zijn ideologische veren af te willen schudden. In de slag om de populistische kiezer schuiven van oorsprong progressieve partijen steeds meer op naar rechts. Overigens hanteert Halsema wel de nodige nuance als het om het oude links-rechts-denken gaat. En ook wat betreft het bijbehorende denken in tegenstellingen. Daar volgt ze minder begane paden.

Onderbouwd met de nodige denkers pleit ze voor een samenleving waarin mensen zich trots op hun land voelen. Emotionele betrokkenheid, een waardering van de gezamenlijke geschiedenis en een geloof in een hieruit voortvloeiend toekomstperspectief kunnen van grote waarde zijn. De vaak negatief gebruikte term ‘nationalistisch’ geeft ze hiermee een nieuwe lading. Het is niet zozeer een verwerpelijke rechtse hobby, maar een nastrevenswaardige staat van zijn voor een land waarin democratie kans van slagen en waarde heeft. Net zoals een individu ook zelfvertrouwen nodig heeft om zich te kunnen ontplooien in het leven. Dus dit nationalisme zou breder omarmd moeten worden. Dan wel zonder in polarisatie te vervallen.

Daar komt de verbeelding om de hoek kijken. Verbeelding in het publieke domein maakt de voorstelling van onze samenleving en voedt de gezamenlijk gevoelde identiteit. Maar verbeelding in verkeerde handen roept reacties in termen van schuld en boete op, een scheef beeld van de actuele wereld en niet productieve polarisatie. Niet heel verrassend eindigt ze met een oproep tot samenwerking binnen de progressieve hoek. Na het geschetste beeld van onze huidige situatie klinkt dit een beetje als een hopeloze en plichtmatige kreet waarop ze geen antwoord verwacht. Je hebt dan ook wel veel verbeelding nodig om nu een positieve toekomstvisie te kunnen hebben. Helaas dient de macht die niet altijd even adequaat deze dagen. Misschien moet ook buiten de politiek de verbeelding meer aan de macht komen!